fbpx

 Od kwietnia 2016 roku Muzeum Archeologiczne w Biskupinie realizuje we współpracy z Instytutem Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu projekt Megalityczny grobowiec kultury amfor kulistych z Kierzkowa na Pałukach. Milczący świadek kultu przodków epoce kamienia. Został on dofinansowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach programu Dziedzictwo Kulturowe, priorytet Ochrona Zabytków Archeologicznych. Całkowity koszt realizacji tego zadania wynosi 126.000,00 zł, z czego 106.100,00 zł to środki finansowe pochodzące z Funduszu Promocji Kultury, resztę stanowi wkład własny Muzeum Archeologicznego w Biskupinie. Zakończenie projektu planowane jest na grudzień 2017.

Grobowiec megalityczny z Kierzkowa w czasie badań wykopaliskowych (lata 80. XX wieku)

Celem tego zadnia jest opracowanie i opublikowanie wyników badań wykopaliskowych megalitycznego grobowca ludności kultury amfor kulistych z Kierzkowa w gm. Żnin. Megalit ten pochodzi z początku III tysiąclecia p.n.e. i należy do lepiej zachowanych obiektów sepulkralnych z tego okresu. Badany był on w latach 80-tych XX. wieku przez prof. T. Wiślańskiego. Niestety przedwczesna śmierć Profesora spowodowała, że opracowanie wyników tych badań zostało odłożone na długie lata, a pozyskany zabytkowy materiał przeleżał na magazynowych półkach. Obecnie, dzięki postępowi technicznemu i możliwości zastosowania najnowocześniejszego aparatu analiz fizyko-chemicznych i bioarcheologicznych, otwiera się szansa na kompleksowe i wieloaspektowe opracowanie wyników badań wykopaliskowych tego megalitu.

Konstrukcje grobowca – widok po usunięciu nasypu ziemnego

Do tego projektu zostało zaangażowanych wielu wybitnych polskich specjalistów oraz renomowane laboratoria z kraju i zagranicy. Zakres prac obejmuje m.in. wykonanie „klasycznych” analiz archeologicznych (funkcjonalnych, technologicznych i stylistycznych) poszczególnych kategorii zabytków: ceramiki naczyniowej, krzemieni, bursztynów, artefaktów kościanych i metalowych. Wykonane zostaną także badania przyrodnicze materiału kostnego (ludzkiego i zwierzęcego), a z pobranych próbek także nowoczesne analizy paleobiologiczne – kopalnego DNA oraz fizyko-chemiczne – datowania radiowęglowe i badania izotopów. Dzięki tym badaniom podjęta zostanie także próba odtworzenia dynamiki rozwoju lokalnej populacji. Specjalistycznym analizom poddane zostaną także pozostałości organiczne zachowane na ściankach naczyń.

Wnętrze komory grobowca – skupisko kości ludzkich

Autorzy projektu zamierzają w wyniku jego realizacji również zrekonstruować, w możliwie szerokim aspekcie, obrzędowość pogrzebową późnoneolitycznej ludności kultury amfor kulistych. Społeczności te grzebały swoich zmarłych w wielkich grobowcach megalitycznych, budowanych z głazów narzutowych. Użytkownikami jednego grobowca była prawdopodobnie grupa lokalna, którą z można zapewne utożsamiać, z grupą rodową. Możliwy jest także dwuetapowy obrządek pogrzebowy – zmarli dopiero po jakimś czasie chowani byli w grobowcach megalitycznych. Mamy nadzieję, że badania realizowane w ramach opisywanego projektu przyczynią się do wyjaśnienia przynajmniej części kwestii związanych z obrządkiem pogrzebowym tych społeczności.

Widok komory grobowej po wyjęciu materiału zabytkowego

Grobowce megalityczne pełniły nie tylko funkcje funeralne, ale stanowiły również ważny element pradziejowego krajobrazu, sygnalizując sąsiadom prawa grupy do danego terenu. Dlatego opisywany projekt przewiduje także analizy konstrukcji samego grobowca (badania petrograficzno-geologiczne), jak i odtworzenie jego funkcjonowania i widoczności w dawnym krajobrazie kulturowym. Nieco odrębnym tematem, realizowanym w ramach tego projektu, jest analiza grobu skrzynkowego z wczesnej epoki żelaza, który został wkopany w nasyp starszego o ponad dwa tysiąclecia megalitu. Świadczy to o tym, ze przez całe wieki miejsce to pełniło szczególną rolę w krajobrazie kulturowym i w obrzędowości pogrzebowej dawnych mieszkańców Pałuk.

Popielnice z wczesnej epoki żelaza z grobu skrzynkowego, wkopanego w Kierzkowski megalit

Pokłosiem przeprowadzonych badań będzie monograficzna publikacja oraz wystawa prezentowana w biskupińskim muzeum.

W dniach 17-18 sierpnia 2016 przeprowadzono w Kierzkowie weryfikacyjne badania terenowe. Megalityczny grobowiec kultury amfor kulistych nadal istnieje w tej miejscowości – został on zrekonstruowany in situ (w miejscu odkrycia), po zakończeniu badań wykopaliskowych, które w latach 80. XX wieku przeprowadził prof. Tadeusz Wiślalański.

Współczesny widok grobowca megalitycznego w Kierzkowie

Celem tegorocznych badań było przeprowadzenie analiz petrograficznych głazów narzutowych, z których zbudowany jest grobowiec oraz wykonanie sondażu geomorfologicznego. Prospekcję petrograficzną prowadziła prof. Maria Górska-Zabielska (Uniwersytet im. J. Kochanowskiego w Kielcach). W jej wyniku zidentyfikowano surowiec kamienny użyty do wznoszenia konstrukcji megalitu. Badania geomorfologiczne wykonała natomiast prof. Iwona Hildebrant-Radke (Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu). W tym celu wykopano niewielki sondaż w pobliżu grobowca (ok. 2 x 3 m), dzięki któremu możliwe było poznanie struktury nawarstwień gruntu.

Wykop sondażowy z 2016 roku, widok nawarstwień gruntu

 

Wykop sondażowy z 2016 roku, widok nawarstwień gruntu

Przeprowadzenie wyżej opisanych badań możliwe było dzięki uprzejmości właściciela pola – p. Fabiana Hainicha z Wójcina.

logo1 logo3 Portal jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013 oraz ze środków budżetu Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Skip to content